İşçi, işveren, dul ve yetimi aylığı alan herkes çok merak ediyordu. Tek tek açıklandı. Uzun süre aynı işyerinde zam almadan çalışan bir kişi tazminatını alarak istifa edebilir mi? SGK primi düşük ödenen ve asgari ücret alıyor gibi gösterilen çalışanlar haklarını nasıl alabilir? Dul ve yetim aylığı alanların hangi durumlarda maaşı kesilebilir? Gibi çok sayıda soruya İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Yazarımız Mert Nayır yanıt verdi...

Bir iş görüşmesine gittim, ücreti ve sosyal hakları çok iyi seviyede. Ancak işverenin 5 yıl boyunca hamile kalmayacaksın taahhüdü var. Oldu da 4. Yılda ben hamile kaldım, bir yaptırım uygulayabilirler mi?

Merhaba, işverenin bu yönde bir taahhüt ya da söz alması kanunen uygun değildir. Bu anayasal bir suç bile sayılabilir. Gönül rahatlığı ile işe başlayabilir, böyle bir taahhüdü yok sayabilirsiniz. Kağıt imzalamanızı istiyorlarsa da imzalayabilirsiniz, onun da kanun hükmünde geçerliliği olmayacaktır.

Halı saha maçında ayağımı kırdım, elimde de bir proje vardı ve aksadı. İşveren beni tazminatsız kovabilir mi?

Merhaba, işveren sizi halı saha maçında sakatlandınız diye tazminatsız kovamaz ancak savunmanızı isteyebilir. Çünkü siz burada iş görme ödevinizi bilinçli olarak aksatmış bulunuyorsunuz. İş kanununa göre de iki defa savunma alınır üçüncü kural ihlalinde tazminatsız çıkış yapılır. Sizin daha önceden savunmanız alınmadıysa ve ihtarname düzenlenmediyse çıkışınızı yapamaz. Tabi tazminatınızı ödemek koşuluyla çıkışınızı her zaman yapabilirler.

Ben aynı işyerinde 5 yıldır aralıksız çalışıyorum. İşveren bana hiç zam yapmadı, görüştüğümde ise asgari ücrete her yıl zam yapılıyor diyor. Ben tazminatımı isteyerek ayrılabilir miyim?

Merhaba, bazı meslek mensuplarının asgari ücret tarifeleri vardır. Mesela mimar, mühendis ve şehir plancılarının odaları tarafından belirlenen en düşük asgari ücret 5750 TL’dir. Siz de bu statüde çalışan biriyseniz bunu öne sürerek tazminatınızı talep edebilirsiniz. Ancak böyle bir iş kolunda çalışmıyorsanız zam yapılmadığı gerekçesi ile iş akdinizi haklı nedenle sonlandıramazsınız.

Merhaba, ben kurumdan yetim aylığı alıyordum. Geçtiğimiz ay bana tebligat geldi ve tüm aldığım aylıkların iadesi istendi. Kurum aylığı yanlışlıkla bağlamış. Burada benim bir hatam olmamasına rağmen toplu olarak isteniyor. Ne yapabilirim?

Merhaba, SGK’da buna yersiz ödenen aylıklar deniyor. Ne yazık ki yersiz ödenen aylıkları geri ödememe gibi bir durum söz konusu olmuyor. Bu konuda yargıya taşınan davalarda da mahkeme sebepsiz zenginleşmeye yol açıyor diye kurum lehine karar veriyor. O nedenle paraları iade etmeniz gerekiyor

Selamlar, ben 2007 tarihinden bu yana bir şirkette çalışıyorum. 2018 Yılında şirkete ortak oldum, bazı kişiler bana Bağkur’lu olmam gerektiğini söylüyor. Kuruma sordum kurum da Bağkur’lu olmalısınız diyor. Ben burada ne yapmalıyım?

Merhaba, bu yönde SGK fazlaca değişikliğe gittiğinden kafa karışıklıkları olmaktadır. Öyle ki kurumdaki personeller bile bu yönde tereddüt yaşıyor. En son yapılan değişiklikte 2011 öncesinde kendi şirketinde sigortalı olanların 4/a’lılığını iptal etti. Ancak değişiklikte sadece sizin durumunuza istisna getirildi. Önce 4/a sigortalısı olup sonradan şirkete ortak olanların durumları sabittir. Bunlarda herhangi bir değişiklik olmamıştır ve kesintiye uğrayıncaya kadar 4/a sigortalılıkları devam edebilir.

Kolay gelsin, ben SGK merkezinden emekli olur yazısını aldım. İşyerinden çıkışımı verdim ve emeklilik müracaatında bulundum. Ancak kurum sigortalılık başlangıcımın 18 yaşımdan önce olduğunu öne sürerek emeklilik yaşımı seneye dolduracağımı aktardı. Emekli olur yazısında böyle bir şey belirtilmediğini söylediğimde ise yanlış hesaplamış arkadaşlar demiş. Ayrıca hemen Bağkur kapsamına da almışlar beni. Ne yapabilirim bu durumla ilgili? Saygılar

Merhaba, kurum aslında size emekli olur yazısında doğru hesaplama yaparak cevap vermiş. Aylık bağlayacakken hataya düşmüş, kanunu yanlış yorumlamış olabilirler. Konuyla ilgili SGK’nın 2018-38 sayılı Genelgesinde açıkça belirtilmektedir sizin durumunuz. ‘’ Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşulları tespit edilecektir’ Kuruma Genelgenin ilgili maddesini örnek göstererek itiraz edebilirsiniz. Durumu düzeltip aylığınızı bağlayacaklardır.

Sayın uzman, ben 2005 girişli ve 1980 doğumlu sigortalıyım. Benim durumumdaki bir kişinin ne zaman emeklilik planlaması yapması gerekir. Şimdiden mi başlamalıyım, yoksa son 5 yıl emekliliğimle ilgili planlar yapsam uygun olur mu?

Selamlar, sorunuzda güzel bir noktaya değinmişsiniz. Ülkemizde genellikle bu planlamalar son günlere bırakılır, tabi olası bir sorunda da telafisini yıl kaybıyla ödersiniz. Aylığınızın yaşanabilir bir seviyede olmasını istiyorsanız primlerinizi şimdiden 10 bin lira ve üstünden bildirmeniz gerekecektir. Primleriniz bu tutarlar üzerinden bildiriliyorsa 55 yaşında bir uzmandan destek alabilir ya da kuruma giderek sorun olup olmadığını sorabilirsiniz. Genellikle emekliliğe 5 yıl kala sorunların telafisi yapılabiliyor

Merhaba, çocuk yardımı hiç artmıyor mu? 2016 yılında ilk çocuğumu doğurduğumda da 300, 400, 600 TL diyorlardı hala 300, 400, 600 TL! Ülkede her şeye zam geliyor ancak bizim menfaatimize olan şeyler hep sabit kalıyor.

Merhaba, çocuk yardımı 2015 tarihinde başlayan bir uygulamaydı. Siyasiler bu uygulamayı ‘Çocuğun ilk altını devletten’ olarak tanıttı. Ancak yıllar içerisinde çocuğun çeyrek altını 800 TL oldu, ama bu miktar yine 300 TL’de kaldı. 6 Yıldır zam yapılmadı, yapılması da konuşulmuyor tartışılmıyor. Söylemlerinizde haklısınız, ne yazık ki çocuğumuzun ilk altını da enflasyona yenildi.

Merhaba, ben kurumsal bir firmada bölge sorumlusuyum. Bir akşam arkadaşlarımızla sahilde eğlenirken şirket arabasını markete gitmesi için arkadaşıma verdim. Arkadaşım da şirket aracıyla çevirmeye girmiş. Daha sonra o polis tutanağıyla şirkete SGK sigortasız işçi çalıştırmaktan ceza kesmiş. Tabi bu cezayı da benim ücretimden kesecekler. Bununla ilgili yapacak bir şeyimiz var mıdır?

Merhaba, şirketiniz durumu sizin anlattığınız gibi kuruma dilekçe ile anlatabilir. Kişi başka bir işyerinde sigortalı ise orada çalışıyor diyebilirsiniz, öğrenci ise öğrenci belgesiyle bu kişi okuyor, acil bir durum olduğu için kullandırdık diyebilirsiniz. Kurum zaten böyle durumlarda ceza kesmiyor, denetmen kişinin gerçekten orada sigortasız çalıştığını tespit etmiş olmalıdır ceza için. Kişi ile şirketin bağlantısı yoksa iptal edilebilir, itirazınıza ret yanıtı gelirse dava yoluna gidebilirsiniz.

Merhaba, ben 10 yıldır tekstil fabrikasında çalışıyorum. Benim ücretim işe girdiğimden beri asgari ücret düzeyinde yatıyor, kalanını da elden alıyoruz. Elden aldığımıza dair imzalatılan kağıtlar da bizlerde var. Bu durumda ne yapmamız gerekir? Şikayet edersem kovarlar mı beni?

Merhaba, işletmeniz sizden SGK primlerinizi Devletten de vergi çalmaktadır. Bu yasadışı bir suçtur. Konuyla ilgili Alo170 hattını arayarak isimsiz şikayette bulunabilirsiniz. Geriye yönelik haklarınızı talep ediyorsanız dava açmanız gerekebilir. Sizin şikayet ettiğinizi işletmeniz öğrenirse sizi tazminatınızı ödeyerek işten çıkarabilirler. Tazminatsız sizi çıkarmaları mümkün değildir.