Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde erken emeklilik fırsatı tanınan 18 mesleğe yenileri eklendir. SGK erken emeklilik hakkı tanınmış 18 meslek grubu 45'e çıkartıldı.

Türkiye'de SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur sistemleri üzerinden aylık ödemeler yapılıyor. Uzun seneler üretim ekonomisine katkı sunan yurttaşlar 3 kurumdan biri üzerinden emekli olmak için büyük çaba sarf ediyor. Binlerce vatandaş prim şartını yerine getirip yaş engeline takılırken, binlerce vatandaş ise yaş şartını yerine getirmesine rağmen prim eksiği sebebiyle emekli aylığı alamıyor. Bazı yurttaşlar askerlik borçlanması, bazı yurttaşlar doğum borçlanması yaparak emeklilik süresini erkene çekiyor. Erken emekli olabilmenin bir diğer yolu da yıpranma payı... Peki, yıpranma payı kimleri kapsıyor?

SGK Yıpranma Hakkı Nedir?

5510 sayılı Kanun çerçevesinde meslek grupları risk gruplarına göre kategorize edildi. Yapılan yeni kategori sistemi ile meslek gruplarının taşıdığı risklere göre gruplandırıldı. Yeni gruplandırma kapsamında eskiden çok riskli sınıfta olan 18 meslek grubuna yenileri eklendir. 27 yeni meslek grubunun eklenmesiyle beraber çok riskli sınıftaki meslek dalları 45'e çıktı. Bu meslek gruplarının çok riskli olması sebebiyle yıpranma hakkı adı altında özel bir hak tanınmıştır. Yıpranma hakkı, çok riskli meslek gruplarında çalışan kişilerin, taşıdığı risklere bağlı yaşadıkları yıpranmaya karşı ek prim gün sayısı kazanmasıdır. Yani çok riskli meslek grubunda çalışan bir sigortalının 1 senede 12 aylık olan sigorta prim ödeme gün sayısına 60 ile 90 gün aralığında ilave yapılıyor.

Yıpranma hakkı çerçevesinde senelik prim gün sayısına ilave edilecek gün sayısı, meslek gruplarına göre değişkenlik gösteriyor. Buna göre yıpranma hakkıyla senede 60 ile 90 gün ilave prim gün sayısı kazanılıyor. SSK emeklilik koşulları kapsamında belirlenmiş olan 15 senelik hizmet süresi dikkate alındığında 900 güne kadar çıkan bir erken emeklilik hakkı ortaya çıkıyor.

Emeklilik Yaşı Düşürüldü

SGK tarafından yıpranma hakkı sınıflandırmasına giren sigortalılar için belirlenmiş olan emeklilik yaşı şartı içinde indirim yapıldı. Bu düzenleme ile beraber çok riskli grupta bulunan sigortalılar için emeklilik yaşı 2.5 yıl düşürüldü. Buna göre normal koşullarda emeklilik yaşı 52 olan sigortalıların yeni emeklilik yaşı şartı 49.5 oldu.

Yıpranma Hakkından Nasıl Yararlanılır?

Erken emeklilik hakkı tanıyan yıpranma hakkından faydalanabilmek için sigortalıların ek bir müracaatta bulunmalarına gerek bulunmuyor. Çok riskli olarak belirlenen meslek dallarında çalışan sigortalılar için SGK tarafından otomatik şekilde uygun olan meslek grubuna göre emekliliğine ilave edilecek gün sayısı hesaplanmaktadır. Buna göre SGK tarafından çok riskli meslek gruplarında çalışan kişilerin emeklilerine en az 60 gün, en çok 90 gün olarak senelik bazda ekleme yapılıyor. Madencilik ve yeraltı işleri meslek grubunda çalışan sigortalılar için ise yıpranma hakkı kapsamında emekliliklerine ilave edilecek gün sayısı 180'dir. Böylelikle aşırı yıpranma ve yüksek risk teşkil eden meslek gruplarında erken emeklilik olanağı oluştu

YIPRANMA PAYI NASIL HESAPLANIYOR?

Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan meslek dallarında çalışana çalıştıkları her sene için ilave 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her sene emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki meslek dallarında her sene 360 güne ek olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde senede 360 gün dikkate alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü dikkate alınıyor.

SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YIPRANMA HAKKI NE ZAMAN VERİLECEK

İnsan sağlığına ilişkin işlerde çalışanlara tanınan FHSZ hakkı, 3 Ağustos 2018 tarihinden sonraki çalışmalara uygulaması yapılacak. Çalıştıkları her 360 güne karşılık, 60 gün eklenecek.

FHSZ'den yararlanabilecek sağlık meslek mensupları için 45 başlık altında meslek kodu belirlendi. Ancak, meslek kodu listesinde yer almayan, ancak kanuna göre sağlık mesleği olduğu kabul gören meslek dalları için ise Sağlık Bakanlığı'ndan görüş alındıktan sonra gerekli işlem yapılacak.

Örneğin, bir personelini eczane kalfası olarak çalıştırdığını beyan eden eczacı, bu personelin eğitim sertifikası ya da kurs bitirme belgesini ekleyerek SGK'ya başvuracak. SGK onaylarsa bu kişinin sigorta bildirimleri "Eczane hizmetleri teknikeri" olarak yatırılacak.

Sağlık meslek mensubu sayılmakla beraber halen Yükseköğretim Kanunu uyarınca görev yapanlar da insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde fiilen çalışmaları şartıyla FHSZ'den yararlanabilecekler.

ASKERİ SAĞLIK PERSONELİ

Askeri hastanelerde çalışırken Sağlık Bakanlığı'na ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi'ne devredilen personelin durumuna da açıklık getirildi. Bu personelden, aylıklarını 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu'na göre almaya devam edenler, TSK mensuplarında olduğu gibi her 360 güne karşılık 90 gün FHSZ elde edecekler. Aylıklarını 926 sayılı kanun kapsamında almayan personel ise diğer sağlık çalışanları gibi 360 güne karşılık 60 gün FHSZ kazanacak.

İHTİYAT PİLOTLARI İÇİN YIPRANMA HAKKI

Bu kapsamda, orduda görev yaptıktan sonra özel havayolu firmalarına geçmiş olan pilotlar, ayda en az 3 gün F-16'larla uçuş pratiği yaparak savaş durumunda görev yapmak üzere hazır tutulacak.

Genelgeye göre, emeklilik ve yaşlılık aylığı alanlar hariç ihtiyat pilotları, Türk Silahlı Kuvvetleri personeline uygulanan FHSZ'den yararlanacaklar. Bu kapsamda görev yapmış oldukları sürelere 4'te 1 oranında eklenecek.

YIPRANMA PAYI OLAN MESLEK GRUPLARI HANGİLERİDİR

Sunulan torba yasa ile sağlık çalışanlarına 60 günlük fiili hizmet süresi zammı uygulaması yapılacak. Diğer yıpranma payı olan meslek grupları ise şunlar;

Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün
Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün
Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün
Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün
Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün
Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddeler ile ya da bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.
Su altında çalışanlar 60 gün
Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, profesyonel jandarma, profesyonel erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün
Emniyet ve MİT mensupları 90 gün
İtfaiye ya da yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün
Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre çalışan gazeteciler 90 gün
TRT'de Basın Kartı Yönetmeliği'ne göre çalışanlar 90 gün
Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor..